CO ROBIĆ, ABY SIĘ NIE DOGADAĆ. Blokady komunikacyjne.

Powszechnie wiadomo, jak bardzo jakość naszych relacji z innymi zależy od jakości naszej komunikacji. Dotyczy to ogólnie współżycia z ludźmi: w rodzinie, w pracy, z przyjaciółmi, znajomymi Panią w sklepie czy sąsiadem.

Nie jest jednak szeroko  rozpowszechniona wiedza, co wpływa lub przeszkadza w dobrej komunikacji. Przerażające jest, jak wiele naszych popularnych i dość typowych zachowań utrudnia zacieśnianiu kontaktu z drugim człowiekiem. Amerykański psycholog i psychoterapeuta Thomas Gordon zebrał je w tzw. „Parszywą dwunastkę”. Część z wymienionych blokad wydaje się oczywista, jednak znajdziemy wśród nich też takie, które mogą zaskoczyć.

„Kto jest bez grzechu,…”, tak, tak, ideały nie istnieją. Warto jednak być świadomym oddziaływania naszych słów na rozmówcę i w miarę możliwości eliminować niektóre, „toksyczne” zachowanie ze swojego życia. Zwłaszcza w kontakcie z dorastającymi dziećmi, jeśli zależy nam, by chciały z nami rozmawiać.

Zachowania te można podzielić na trzy większe grupy.

OSĄDZANIE

Pierwsza z nich dotyczy OSĄDZANIA, które jest wszechobecne z naszym języku. Do tej grupy należy wszystko, co próbuje określić jaki  KTOŚ JEST i co czuje, w tym:

1. KRYTYKOWANIE

Wyrażanie negatywnych ocen o drugiej osobie (często ad personam); w dialogu nie służy  niczemu poza przelewaniem frustracji z rozmówcy A na rozmówcę B i prowadzi do zamknięcia się drugiej strony, przybrania pozycji obronnej lub ataku, czyli szermierki słownej. Często połączone z określeniami: wszyscy, nikt, ty zawsze, ty nigdy itp.

 2. NADAWANIE ETYKIET

z cyklu: typowa kobieta; typowy nastolatek, głupia nastolatka, słoiki, typowy kierowca BMW,

Nadawanie etykiet powoduje zaszufladkowanie człowieka, odarcie z indywidualności , podciągnięcie pod stereotyp.

 3. STAWIANIE DIAGNOZY

Kiedy ktoś wie lepiej co ja czuję, co ja myślę, jakie były moje intencje, najczęściej czujemy frustrację bezsilność lub złość.

 4. CHWALENIE POŁĄCZONE Z OCENĄ. Pochwały są źle odbierane, jeśli służą manipulacji, osiągnięciu korzyści lub są ewidentnie nieszczere.

Ty jesteś taką grzeczna dziewczynką, na pewno teraz posprzątasz ładnie swój pokój, Staś, jesteś taki zdolny, na pewno zechcesz zostać po lekcjach i pomóc Karolowi odrabiać lekcje, Ty jesteś taka cichutka (czy to dobrze, czy źle?).

DAWANIE ROZWIĄZAŃ

Drugą grupą jest przyjmowanie postawy autorytetu, tzw. DAWANIE ROZWIĄZAŃ, takich jak:

 5. ROZKAZYWANIE

„Masz natychmiast odrobić lekcje!”, „Przestań narzekać, przestań się mazać...” itd -  nakazy prowadzą do buntu, stawiania oporu i trudnych do rozwiązania konfliktów. Wymusza czyjeś posłuszeństwo i wpływa na samoocenę.

 6. GROŻENIE

Grożenie negatywnymi konsekwencjami „Zrobisz to albo …”prowadzi do takich samych negatywnych rezultatów jak rozkazy.

 7. MORALIZOWANIE

Komunikaty: Powinnaś/nie powinnaś np.„Nie powinnaś zachowywać się sposób”, „Powinieneś ją przeprosić” budzą niepokój i poczucie winy.

 8. ZBYT WIELE PYTAŃ

Stawianie pytań zamkniętych, na które można odpowiedzieć „tak” lub „nie” oraz odpytywanie i stwarzanie atmosfery przesłuchania powodują niepokój i pobudzają reakcje obronne.

 9. UDZIELANIE RAD

Dawanie rad bez zaproszenia do tego, np. „Ja bym na twoim miejscu…”, „To łatwe, najpierw trzeba…”. pokazuje  brak zaufania do inteligencji i możliwości poradzenia sobie z trudnościami. Doradca rzadko rozumie w całości sytuację, gdyż ludzie, którzy dzielą się swoimi troskami, pokazują często tylko wycinek problemu.

  UNIKANIE

Trzecią grupę stanowią zachowania związane z UNIKANIEM.

Unikanie pomaga nam ominąć konfrontację z emocjami, czyimiś bądź swoimi. Wynika najczęściej ze strachu (np. nie poradzę sobie, to mnie przerasta, nie wiem co powiedzieć, wstydzę się płakać). Są to:

 10. ODWRACANIE UWAGI

np. Ooh, chłopak cię rzucił? Chodź kochanie, kupimy nowy sweterek!

 11. LOGICZNE ARGUMENTOWANIE

Zbyt dużo logiki, zwłaszcza wobec kogoś kto jest w emocjach może prowadzić do zablokowania się rozmówcy.

 12. USPOKAJANIE

„Nie martw się”, „Wszystko będzie dobrze”. Oznaczają z jednej strony dobre intencje,  a z drugiej strony to, że osoba, która uspokaja nie chce albo nie potrafi podjąć wysiłku związanego ze współodczuwaniem z drugą osobą. Uspokój się! W sytuacji gdy jesteśmy zdenerwowani, zazwyczaj – działa odwrotnie.

Jak więc komunikować się z drugim człowiekiem, kiedy wszystko wydaje się zabronione?

To kolejny szeroki temat. Warto trenować dobrą komunikację. W największym skrócie można zasugerować: więcej słuchaj niż mów, nie oceniaj, mów wprost o swoich emocjach i potrzebach i traktuj swojego rozmówcę jak dorosły dorosłego. Nawet, jeśli jest on nastolatkiem ;-)